فرهنگ و تمدن، دو عنصر اساسی توسعه و پیشرفت در جوامع انسانی است که از دیرباز در کانون توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. شناسایی فرهنگ به مثابه سبک زندگی، و تمدن، به عنوان دستاوردهای مادی و معنوی زندگی بشر و رابطه تنگاتنگ این دو، موضوع بررسی و تحلیل اندیشمندان حوزه تمدن است. از سوی دیگر، در نمادهای تمدنی دنیای معاصر، وجود تضادها و عدم تناسب‌های جدی با مبانی اسلامی و تمدن ریشه‌دار اسلام نمایان است. آنچه ضرورت پژوهش و مطالعه در حوزه‌های فرهنگی را در این زمینه بایسته نشان می‌دهد تمرکز بر ظرفیت‌های عظیم تمدنی مسلمانان و تلاش برای قدرتمندکردن و عرضۀ آن برای دنیای معاصر در مقابله با کاستی‌های موجود و خلأهای ایدئولوژیک مکاتب و مذاهب دینی است، که به یقین عرصۀ فرهنگ از تأثیرگذارترین شاخصه‌های آن است. تقویت باورهای دینی، تقویت اخلاق و جلوگیری از بحران‌های اخلاقی، تزریق روحیه استکبارستیزی، بازداشتن جامعه از ظاهرگرایی و تحجر، دورنمودن فضای کلی جامعه از تجمل‌خواهی، عدم گسستگی زمانی با فرهنگ و تمدن اسلامی و عدم گسستگی مکانی فرهنگی از جمله شاخصه‌هایی است که باید در این زمینه لحاظ کرد.
)