رویکرد خواجه نصیرالدین طوسی در طبقه بندی علوم در تمدن اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم

چکیده

طبقه‌بندی علوم به عنوان موضوعی روش­شناسانه به معرفت‌شناسی علم و ترسیم هندسه علم در تمدن اسلامی یاری می‌رساند. ضرورت طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی با هدف ترسیم هندسه علم برای توسعه علمی و تمدن­سازی پیش از نهضت ترجمه برای مسلمانان هویدا گشت. در این میان پیروی از امامان معصوم و رویکرد عقلانی شیعه سبب توجه خاص اندیشمندان شیعی به علوم، خاصه طبقه‌بندی علم شد. شاید بتوان گفت یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان شیعه، خواجه نصیرالدین طوسی است که با طرح طبقه‌بندی علوم خود خاصه در زمان حمله مغولان و پیامدهای آن توانست به احیای علوم درتمدن اسلامی مدد برساند. این نوشتار با مطالعه موردی بر روی طبقه‌بندی علوم از منظر خواجه نصیرالدین طوسی در قامت اندیشمند شیعی درصدد است تا به بررسی نقش شیعیان و اهمیت معارف شیعی از منظر خواجه نصیرالدین طوسی و طبقه‌بندی وی بپردازد و به این پرسش پاسخ بدهد که خواجه نصیرالدین طوسی، با طرح طبقه‌بندی علوم چه تأثیری در تمدن اسلامی داشته است و امروزه ما برای ایجاد تمدن نوین اسلامی و تمدن­سازی چگونه می­توانیم از طرح طبقه‌بندی علوم دانشمندانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی استفاده کنیم. این پرسش از این منظر مهم می‌نماید که یکی از ضرورت­های تمدن­سازی، توجه به علم و هندسه علم است که لازمه‌اش توجه به طرح طبقه‌بندی اندیشمندان اسلامی، خصوصاً اندیشمندان شیعی همچون خواجه نصیرالدین طوسی است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی-تاریخی این موضوع را بررسی می‌کند.

کلیدواژه‌ها